Een paar moeilijke weken.......

Dacht dat ik eerst mijn moeder naar het graf zou brengen, maar nee eerst mijn vader. Mijn vader is 11 april overleden, hij is 81 jaar geworden, hij had Alzheimer. Mijn vader vertelde een jaar geleden dat er een man was langs geweest en die had hem verteld dat het over een jaar voorbij zou zijn, later zeiden mijn man en ik tegen elkaar, zou hij bedoelen dat hij er over een jaar niet meer zou zijn?

De laatste paar maanden ging het al niet zo lekker met hem, hij was soms ver weg. Hij herkende ons nog regelmatig, vroeg naar personen die er niet bij waren, bijvoorbeeld naar mijn man als hij niet mee was. Hij ging meer slapen, in de stoel slapen, middagdutjes van een paar uur. Half maart werd ik gebeld dat hij was gevallen of in elkaar gezakt, maar ze hadden het niet gezien. Hij zag daarna regelmatig bleek, dus er was iets in zijn lichaam gebeurd, dat was zeker.

Hij werd bedlegerig en ik ging vaker naar hem toe. De laatste keer dat ik hem redelijk bij bewustzijn zag en hij antwoord gaf op vragen, lag hij met zijn ogen dicht te glimlachen en reikte met zijn arm in de lucht of hij iets wilde pakken. Ik vroeg hem wat hij zag, want ik wilde ook wel meeglimlachen. Hij had zo'n gelukzalige blik op zijn gezicht, maar hij vertelde het niet. Een paar dagen later op vrijdag werd ik gebeld dat hij een onregelmatige ademhaling kreeg en dat we beter konden komen.

Hij stopte regelmatig zo'n 20, 30 seconden met ademen en ging dan weer ademen, zijn adamsappel bewoog wel als hij niet ademde. Hij was ver weg. Ik wilde nog het één en ander tegen hem zeggen waar ik wat emotioneel bij was, verbaasd was ik toen hij opeens terugsprak, ik kon het helaas niet verstaan. Toen hij opeens spiertrekkingen kreeg en auw kreunde, hebben we besloten, mede omdat hij toch geen eten of drinken meer wilde, om hem dormicum en morfine te geven, zodat hij rustig kon slapen. Er zijn studies geweest dat mensen met palliatieve sedatie niet eerder sterven dan mensen die dat niet krijgen. Het is geen passieve euthanasie, mensen sterven niet eerder. Het is een verlichting van het lijden. Vanaf die dag hebben we bij hem gewaakt, zodat hij nooit alleen was. De Cheyne-Stokes-ademhaling wisselde zich af met periodes van regelmatig ademen. Op slot tijdens de ademstops zag ik zijn adamsappel niet meer bewegen. Regelmatig had hij terminale koorts, wat dan ineens weer afzakte. We hadden niet gedacht dat hij het weekend zou halen, al 3-4 dagen zonder water.

Versterven noemen ze het, als je denkt dat iemand er niet slechter uit kan zien, nou het kan nog slechter. Je ziet het lichaam vechten om in leven te blijven. Het is pijnlijk om te zien. Mijn broer en ik deden de avonden en nachten, mijn man en mijn moeder zoveel mogelijk overdag. Op dinsdag bleef de Cheyne-Stokes-ademhaling en werd het niet meer afgewisseld met regelmatige ademhaling. Van dinsdag op woensdag 's nachts begon hij last te krijgen van de doodsreutel zoals ze dat noemen, maar hij had niet heel veel last van slijm, maar je kon het wel horen. Woensdag overdag begonnen zijn nagels blauw te worden en later zijn handen. Zijn neus, oren waren de laatste dagen al vrij koud. Roestkleurige urine had hij tot de woensdag toe. 's Avonds hebben we onze moeder gehaald omdat hij nadat ze hem hadden gedraaid op een andere zijde zwoegend begon te ademen, het is een luide regelmatige ademhaling, die moeizaam gaat. Om twaalf uur ben ik naar huis gegaan en ben ik om 5.00 terug gekomen, zijn luide ademhaling was er nog steeds. Omdat hij zo warm aanvoelde heb ik koude washandjes op zijn voorhoofd gelegd. Ik heb zo'n anderhalf uur naast zijn bed gezeten, had een rustig muziekje opgezet. Ik heb het nooit eng gevonden om zo bij hem te zijn, het kwam gewoon heel natuurlijk over. Daarna ben ik in slaap gevallen op een vouwbed wat ze op zijn kamer voor ons hadden neergezet. Om 7.15 werd ik wakker van de zuster die hem even kwam controleren, daarna ben ik weer in slaap gevallen met mijn vaders luide ademhaling met de zachte muziek op de achtergrond. Om 7.40 werd ik wakker omdat het zo stil was, ik hoorde hem niet meer ademen. Stond op van het bed en zag dat de kleur uit zijn gezicht was weggetrokken en dat hij niet meer ademde. Het was goed, hij was op een betere plek.  Ik zei zachtjes tegen hem: "jij stiekemerd, vertrekken hè terwijl ik lig te slapen."

Vijf dagen later is hij begraven op een dinsdag. Het was prachtig warm weer, een mooie maar emotionele dag. De dag erna moest mijn moeder naar de longarts, eigenlijk had ze op zijn sterfdag gemoeten, maar dat hebben we maar uitgesteld. Ze moest weer voor een longfoto en bloedprikken. Ze was meer gaan hoesten, dus ik was bang dat het misschien weer was gaan groeien. Ik heb gebeden of alles goed mocht zijn omdat ze dat nu echt niet zou kunnen dragen, nu zo na het sterven van mijn vader. We zagen het al aan het gezicht van de longarts, helemaal stabiel, ook haar bloed was heel netjes. De vorige keer was haar hb 4.4, toen een bloedtransfusie en twee maanden later nu een hb van 7.7, alles netjes. We waren heel blij, gelukkig even nog geen zorgen. De longarts had gezegd dat het echt lang kon duren, tot wel een jaar. Deze zomer gaat de regering beslissen of immunotherapie vergoed gaat worden voor kleincellig longcarcinoom, dus is daar ook nog hoop op. Het is afwachten......