Woordenboek endeldarmkanker

Deze informatie is gecontroleerd door deskundigen.

Naar colofon
Opslaan

Een woord dat je niet kent? Wij leggen het uit.

Aambei

Uitstulping of bobbeltje in de buurt van de anus dat kan jeuken. Het bestaat uit opgezette bloedvaten en bloedt snel.

Synoniem van: hemorroïde

Aarskloof

Kloofje of scheurtje in de anus.

Synoniem van: anale fissuur, anusscheurtje

Abdominoperineale resectie

Operatie waarbij de arts het laatste stuk van de dikke darm (de endeldarm) en de anus weghaalt. Na deze operatie heb je een stoma nodig.

Synoniem van: APR, endeldarmverwijdering, rectumresectie

Accumulatie

Wordt vaak gezegd over een PET-scan. Voor de scan krijgt de patiënt radioactieve stof ingespoten. De arts ziet op de scan welke plek in het lichaam de stof opneemt. Op die plek is meer metabole activiteit. Dat kan betekenen dat er kanker zit.

Synoniem van: metabole activiteit

Achtergrondaankleuring

Bij een MRI-scan en CT-scan kan contrastmiddel gebruikt worden. Zo zijn de weefsels beter van elkaar te onderscheiden. De kleur van een tumor is duidelijker dan de kleur van het gezonde weefsel. De kleur van het gezonde weefsel heet achtergrondaankleuring.

Adjuvante therapie

Een extra behandeling, meestal na een operatie. Het doel is om kankercellen die niet te zien zijn te doden. Daardoor is de kans op terugkeer van kanker kleiner.

Afdalende dikke darm

Zie de dikke darm als de letter n waardoor de ontlasting eerst omhoog en daarna omlaag gaat. Het laatste deel van de dikke darm heet colon descendens.

Synoniem van: colon descendens

Afsluiting van een longslagader

Een bloedvat in de longen zit verstopt door een bloedprop. Zo komt er minder bloed in de longen waardoor er minder zuurstof uit de longen kan worden opgenomen.

Synoniem van: longembolie

Afstandsmetastasen

Een uitzaaiing van de tumor. De uitzaaiing zit niet in de buurt van de tumor maar op een andere plek in het lichaam.

Synoniem van: uitzaaiingen op afstand

Afwijkende cellen

Cellen die er anders uitzien dan normale cellen. Het kan kanker zijn, maar is het niet altijd.

Synoniem van: atypische cellen

Afwijkend weefsel

Schade aan weefsel. De oorzaak is een ziekte, wond of behandeling.

Synoniem van: laesie

AMS

Dit bloedvat gaat naar de bovenste delen van de dikke darm, dunne darm, alvleesklier en twaalfvingerige darm.

Synoniem van: arteria mesenterica superior, bovenste darmslagader

Anaal

Via de anus.

Anaal kanaal

Allerlaatste stukje van de endeldarm. Dit stukje is een paar centimeter lang en zit net voor de anus.

Anafylactische reactie

Ernstige, allergische reactie. Bijvoorbeeld door een wespensteek of bepaalde medicijnen.

Synoniem van: anafylaxie

Anafylaxie

Ernstige, allergische reactie. Bijvoorbeeld door een wespensteek of bepaalde medicijnen.

Synoniem van: anafylactische reactie

Anale fissuur

Kloofje of scheurtje in de anus.

Synoniem van: aarskloof, anusscheurtje

Analgeticum

Medicijn tegen de pijn.

Synoniem van: pijnstillers

Anamnese

De patiënt vertelt de arts over de geschiedenis van de ziekte. De arts stelt vragen om meer te weten te komen over de klachten.

Synoniem van: voorgeschiedenis, ziektegeschiedenis

Anastomose

Plek waar verschillende delen van de darm aan elkaar zijn vastgemaakt, na een operatie.

Synoniem van: naad

Anemie

Het bloed heeft te weinig rode bloedcellen. Daardoor komt er niet genoeg zuurstof in de lichaamscellen.

Synoniem van: bloedarmoede

Angioinvasie

De tumor groeit door in een bloedvat. Invasie betekent binnendringen.

Synoniem van: bloedvatinvasie

Anorectale overgang

Plek aan het eind van de darmen. Hier stopt de endeldarm en begint het anale kanaal. Het anale kanaal zijn de laatste paar centimeters voor de anus.

Anterieur

Aan de voorkant, vooraan. Artsen gebruiken het woord bijvoorbeeld voor de plek waar de tumor zit.

Synoniem van: anticus

Anticus

Aan de voorkant, vooraan. Artsen gebruiken het woord bijvoorbeeld voor de plek waar de tumor zit.

Synoniem van: anterieur

Anus

Poepgat.

Anusscheurtje

Kloofje of scheurtje in de anus.

Synoniem van: aarskloof, anale fissuur

Aorta

Via dit bloedvat komt het bloed vanuit het hart in heel het lichaam.

Synoniem van: lichaamsslagader

APR

Operatie waarbij de arts het laatste stuk van de dikke darm (de endeldarm) en de anus weghaalt. Na deze operatie heb je een stoma nodig.

Synoniem van: abdominoperineale resectie, endeldarmverwijdering, rectumresectie

Artefact

Een onduidelijk beeld. Bijvoorbeeld bij een scan of röntgenfoto. Het laat iets zien dat er in het echt niet is.

Arteria mesenterica inferior

Dit bloedvat gaat naar de onderste delen van de dikke darm en naar de endeldarm.

Synoniem van: onderste darmslagader

Arteria mesenterica superior

Dit bloedvat gaat naar de bovenste delen van de dikke darm, dunne darm, alvleesklier en twaalfvingerige darm.

Synoniem van: AMS, bovenste darmslagader

Artralgie

Pijn in een gewricht.

Synoniem van: gewrichtspijn

Ascites

Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.

Synoniem van: buikvocht, waterbuik

Ascitesdrain

Een slangetje om vocht uit de buikholte te laten wegstromen. Dit is een behandeling als iemand last heeft van abnormaal veel vocht in de buik.

Ascitespunctie

Ingreep waarbij de arts vocht opzuigt uit de buik. De arts gebruikt een holle naald. Dit is een behandeling als iemand last heeft van abnormaal veel vocht in de buik.

Aspecifiek

Iets heeft geen duidelijke oorzaak of niet één duidelijke oorzaak.

Synoniem van: atypisch

Asthenie

Een zwak gevoel in het hele lichaam. Meestal komt dit door een ernstige ziekte.

Synoniem van: krachtsvermindering, zwakte

Asymmetrie

Als links en rechts niet hetzelfde zijn. Bijvoorbeeld de linkerarm is sterker dan de rechterarm.

Atypisch

Iets heeft geen duidelijke oorzaak of niet één duidelijke oorzaak.

Synoniem van: aspecifiek

Atypische cellen

Cellen die er anders uitzien dan normale cellen. Het kan kanker zijn, maar is het niet altijd.

Synoniem van: afwijkende cellen

Basaal

Aan de basis of op het laagste niveau.

BBPS

Score die aangeeft hoe schoon darmen zijn na een darmspoeling. Loopt van 0 tot 9. Hoe hoger het cijfer, hoe schoner de darmen.

Synoniem van: Boston Bowel Preparation Scale

Benauwdheid

Moeite met ademen.

Synoniem van: dyspnoe, kortademigheid

Benigne

Goedaardig of onschuldig. Het gaat dan om een ziekte die niet kwaadaardig is, het is geen kanker.

Synoniem van: goedaardig

Bestraling

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.

Synoniem van: radiotherapie, RT, RTx

Bestralingsschade

Schade aan het lichaam door de bestraling.

Synoniem van: radiatieschade

Best supportive care

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.

Synoniem van: BSC, supportive care

Biopsie

Onderzoek waarbij de arts een klein stukje weefsel weghaalt. Dat stukje weefsel gaat naar het laboratorium voor onderzoek.

Blaasontsteking

Ontsteking van de blaas.

Synoniem van: cystitis

Blanco

Leeg of schoon.

Bloedarmoede

Het bloed heeft te weinig rode bloedcellen. Daardoor komt er niet genoeg zuurstof in de lichaamscellen.

Synoniem van: anemie

Bloedvatinvasie

De tumor groeit door in een bloedvat. Invasie betekent binnendringen.

Synoniem van: angioinvasie

Boston Bowel Preparation Scale

Score die aangeeft hoe schoon darmen zijn na een darmspoeling. Loopt van 0 tot 9. Hoe hoger het cijfer, hoe schoner de darmen.

Synoniem van: BBPS

Bovendruk

De bovendruk van de bloeddruk. Dit is het hoogste van de getallen bij een bloeddrukmeting.

Synoniem van: systolische bloeddruk

Bovenste darmslagader

Dit bloedvat gaat naar de bovenste delen van de dikke darm, dunne darm, alvleesklier en twaalfvingerige darm.

Synoniem van: AMS, arteria mesenterica superior

BRAF-mutatie

Een mutatie in een gen, het BRAF-gen. Het hebben van deze afwijking bepaalt soms of een medicijn wel of niet werkt.

BSC

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.

Synoniem van: best supportive care, supportive care

Buikvlies

Vlies aan de binnenkant van de buikholte. Het zit om bepaalde organen heen.

Synoniem van: peritoneum

Buikvocht

Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.

Synoniem van: ascites, waterbuik

Cachexie

Heel erge vermagering. Meestal komt dat door een ernstige ziekte, zoals kanker.

Carcino-embryonaal antigeen

Een tumormarker of tumormerkstof. Bij sommige kankers zit er meer van deze stof in het bloed dan normaal.

Synoniem van: carcinofoetaal antigen, CEA

Carcinofoetaal antigen

Een tumormarker of tumormerkstof. Bij sommige kankers zit er meer van deze stof in het bloed dan normaal.

Synoniem van: carcino-embryonaal antigeen, CEA

Carcinoom

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

Synoniem van: kanker, kwaadaardig gezwel, maligne neoplasma, maligniteit

CEA

Een tumormarker of tumormerkstof. Bij sommige kankers zit er meer van deze stof in het bloed dan normaal.

Synoniem van: carcino-embryonaal antigeen, carcinofoetaal antigen

Celonderzoek

Onderzoek naar losse cellen onder de microscoop.

Synoniem van: cytologie, cytologisch onderzoek

Celproliferatie

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.

Synoniem van: KI67, MIB1, proliferatie, proliferatiemarker

Chemo

Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.

Synoniem van: chemotherapie, CTx

Chemoradiatie

Een behandeling waarbij tegelijkertijd bestraling en chemotherapie wordt gegeven. Door de chemotherapie werkt de bestraling beter.

Chemotherapie

Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.

Synoniem van: chemo, CTx

Chemotherapie IV

Chemotherapie via een infuus. IV betekent intraveneus: in een ader.

Synoniem van: intraveneuze chemotherapie

Chirurgische marge

De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.

Synoniem van: resectiemarge, tumorvrije marge

Chronische darmontsteking

Ontsteking van de darm. De ontsteking is chronisch en kan jaren duren. De meest voorkomende ontstekingen zijn de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

Synoniem van: IBD, inflammatory bowel disease

Colectomie

Operatie waarbij de arts de dikke darm weghaalt. Of een deel ervan.

Synoniem van: dikkedarmresectie, dikkedarmverwijdering

Colitis

Een ontsteking van de dikke darm.

Synoniem van: dikkedarmontsteking

Colitis ulcerosa

Ontsteking van de dikke darm. De ontsteking kan jaren duren, het is een ziekte van de dikke darm en geen infectie. Vaak zijn er periodes met klachten en periodes zonder klachten.

Colo-anale naad

Plek waar de dikke darm en het anale kanaal aan elkaar zijn vastgemaakt, na een endeldarmoperatie. Het anale kanaal is een paar centimeter lang en zit voor de anus.

Synoniem van: coloanale anastomose

Coloanale anastomose

Plek waar de dikke darm en het anale kanaal aan elkaar zijn vastgemaakt, na een endeldarmoperatie. Het anale kanaal is een paar centimeter lang en zit voor de anus.

Synoniem van: colo-anale naad

Colon

Stuk darm vanaf het eind van de dunne darm tot de anus. Hier worden vocht en zouten uit de ontlasting gehaald. Ook wordt hier de ontlasting dikker.

Synoniem van: dikke darm

Colon ascendens

Zie de dikke darm als de letter n waardoor de ontlasting eerst omhoog en daarna omlaag gaat. Het eerste stuk van de dikke darm heet colon ascendens.

Synoniem van: opstijgende dikke darm

Coloncarcinoom

Kanker die in de dikke darm is ontstaan.

Synoniem van: dikkedarmkanker

Colon descendens

Zie de dikke darm als de letter n waardoor de ontlasting eerst omhoog en daarna omlaag gaat. Het laatste deel van de dikke darm heet colon descendens.

Synoniem van: afdalende dikke darm

Colonoscopie

Onderzoek waarbij de arts in de dikke darm kijkt. Het onderzoek gaat via de anus, met een lange slang. Aan de slang zit een cameraatje. De arts kan ook een stukje weefsel weghalen.

Synoniem van: coloscopie, kijkonderzoek van de dikke darm

Colon sigmoideum

Het S-vormige, laatste deel van de dikke darm dat overgaat in de endeldarm.

Synoniem van: S-vormige deel van de dikke darm, sigmoïd

Colon transversum

Zie de dikke darm als de letter n waardoor de ontlasting eerst omhoog en daarna omlaag gaat. Het middelste platte stuk van de dikke darm heet colon transversum.

Synoniem van: dwarse dikke darm

Coloscopie

Onderzoek waarbij de arts in de dikke darm kijkt. Het onderzoek gaat via de anus, met een lange slang. Aan de slang zit een cameraatje. De arts kan ook een stukje weefsel weghalen.

Synoniem van: colonoscopie, kijkonderzoek van de dikke darm

Colostoma

Kunstmatige opening (stoma) van de dikke darm op de buik. Door de stoma komt de ontlasting uit het lichaam in een opvangzakje terecht.

Synoniem van: dikkedarmstoma

Comorbiditeit

Een bijkomende ziekte, bijvoorbeeld als iemand kanker heeft, maar ook hoge bloeddruk of suikerziekte.

Synoniem van: multimorbiditeit

Complicaties

Een ongewenste klacht die ontstaat door de behandeling.

Computertomografie

Onderzoek waarmee organen en weefsels heel precies te zien zijn. Het onderzoek maakt gebruik van röntgenstraling en een computer.

Synoniem van: CT-scan

Constipatie

Verstopping van de darmen die lang duurt. De ontlasting is vaak hard en poepen is moeilijk.

Synoniem van: obstipatie, verstopping

Contralateraal

Aan de andere, tegengestelde, kant.

CT-scan

Onderzoek waarmee organen en weefsels heel precies te zien zijn. Het onderzoek maakt gebruik van röntgenstraling en een computer.

Synoniem van: computertomografie

CT-thorax

CT-scan van de borstkas. Met dit onderzoek zijn organen en weefsels in de borstkas heel precies te zien.

Synoniem van: thoraxscan

CTx

Een behandeling met medicijnen die kankercellen doden of de groei van de tumor remmen. De medicijnen komen in het bloed via een infuus, tabletten of een spuit.

Synoniem van: chemo, chemotherapie

Cystitis

Ontsteking van de blaas.

Synoniem van: blaasontsteking

Cytologie

Onderzoek naar losse cellen onder de microscoop.

Synoniem van: celonderzoek, cytologisch onderzoek

Cytologisch onderzoek

Onderzoek naar losse cellen onder de microscoop.

Synoniem van: celonderzoek, cytologie

Cytoreductieve chirurgie

Een operatie waarbij de arts zoveel mogelijk tumorweefsel weghaalt.

Synoniem van: debulking

Darmafsluiting

De darm is te smal geworden of zit dicht. Dan kan het eten niet verder door de darm.

Synoniem van: darmobstructie, ileus

Darmholte

De ruimte in de darmen waar de ontlasting doorheen gaat.

Synoniem van: darmlumen

Darmlumen

De ruimte in de darmen waar de ontlasting doorheen gaat.

Synoniem van: darmholte

Darmobstructie

De darm is te smal geworden of zit dicht. Dan kan het eten niet verder door de darm.

Synoniem van: darmafsluiting, ileus

Darmontsteking

Een ontsteking in de darmen.

Synoniem van: enteritis

Debulking

Een operatie waarbij de arts zoveel mogelijk tumorweefsel weghaalt.

Synoniem van: cytoreductieve chirurgie

Defecatie

Poepen.

Synoniem van: stoelgang

Dehydratie

Te weinig vocht in het lichaam.

Synoniem van: uitdroging

Dermatitis

Ontsteking van de huid.

Desoxyribonucleïnezuur

Het erfelijk materiaal. DNA zit in iedere cel van het lichaam.

Synoniem van: DNA

Deviatiecolitis

Mensen met een stoma hebben soms nog een stuk darm in het lichaam waar geen poep meer doorheen gaat. Een ontsteking in dit stuk darm heet deviatiecolitis.

Diastolische bloeddruk

De onderdruk van de bloeddruk. Dit is het laagste van de getallen bij een bloeddrukmeting.

Synoniem van: onderdruk

Differentiatiegraad

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.

Synoniem van: gradering, histologische differentiatiegraad, tumorgraad

Diffuus

Verspreid. Zonder een duidelijke grens.

Dikke darm

Stuk darm vanaf het eind van de dunne darm tot de anus. Hier worden vocht en zouten uit de ontlasting gehaald. Ook wordt hier de ontlasting dikker.

Synoniem van: colon

Dikkedarmkanker

Verzamelnaam voor kanker in de dikke darm (colon) of in de endedarm (rectum)

Synoniem van: coloncarcinoom

Dikkedarmontsteking

Een ontsteking van de dikke darm.

Synoniem van: colitis

Dikkedarmresectie

Operatie waarbij de arts de dikke darm weghaalt. Of een deel ervan.

Synoniem van: colectomie, dikkedarmverwijdering

Dikkedarmstoma

Kunstmatige opening (stoma) van de dikke darm op de buik. Door de stoma komt de ontlasting uit het lichaam in een opvangzakje terecht.

Synoniem van: colostoma

Dikkedarmverwijdering

Operatie waarbij de arts de dikke darm weghaalt. Of een deel ervan.

Synoniem van: colectomie, dikkedarmresectie

Diverticulitis

Ontsteking van een divertikel. Een divertikel is een uitstulping aan de buitenkant van de darmwand.

Divertikel

Uitstulping aan de buitenkant van de darmwand, dat lijkt op een blaasje. Het is onschuldig.

DMMR

Dit betekent dat bepaalde eiwitten in de kankercellen niet goed werken. Het is belangrijk om dit te weten voor de behandeling en om te weten of de kanker erfelijk is.

Synoniem van: microsatelliet instabiel, mismatch repair deficiëntie, MMR-deficiëntie, MSI

DNA

Het erfelijk materiaal. DNA zit in iedere cel van het lichaam.

Synoniem van: desoxyribonucleïnezuur

Doelgebied

De plek in het lichaam waar de behandeling op gericht is. Bijvoorbeeld waar de bestraling moet komen.

Doelgerichte therapie

Een behandeling tegen kanker. De medicijnen remmen de signalen die de cellen nodig hebben om te kunnen groeien. Dan stopt de groei van de tumor.

Synoniem van: targeted therapy

Doorbloeding

Als er bloedvaten ontstaan op een plek in het lichaam. Zo krijgt die plek bloed. Bijvoorbeeld een tumor.

Synoniem van: vascularisatie

Dubbelloops stoma

Kunstmatige opening (stoma) van de darm op de buik. Dubbelloops betekent dat er 2 uitgangen zijn: 1 waardoor de ontlasting uit het lichaam komt. En 1 voor slijm en lucht, die komen uit het stuk darm waar geen ontlasting meer door komt.

Dunnedarmkanker

Kanker die in de dunne darm is ontstaan. De dunne darm zit tussen de maag en de dikke darm.

Dunnedarmstoma

Kunstmatige opening (stoma) van de dunne darm op de buik. Door de stoma komt de ontlasting uit het lichaam in een opvangzakje terecht.

Synoniem van: ileostoma

Dwarse dikke darm

Zie de dikke darm als de letter n waardoor de ontlasting eerst omhoog en daarna omlaag gaat. Het middelste platte stuk van de dikke darm heet colon transversum.

Synoniem van: colon transversum

Dyspepsie

De spijsvertering gaat niet goed. Bijvoorbeeld door maagproblemen.

Synoniem van: indigestie

Dysplasie

Cellen die er niet uitzien als normale cellen. Het kan een voorstadium van kanker zijn.

Dyspnoe

Moeite met ademen.

Synoniem van: benauwdheid, kortademigheid

Echo

Een onderzoek met geluidsgolven. Deze golven zijn niet te horen. De weerkaatsing (echo) van de golven maakt organen en weefsels zichtbaar op een beeldscherm. Zo kan de arts de organen in het lichaam beoordelen.

Synoniem van: echografie

Echogeniciteit

De radioloog gebruikt deze term bij een echografie. Het gaat om het aantal geluidsgolven die terugkaatsen bij de echo. Echogeniciteit geeft aan of er iets mis is met een orgaan of weefsel.

Echografie

Een onderzoek met geluidsgolven. Deze golven zijn niet te horen. De weerkaatsing (echo) van de golven maakt organen en weefsels zichtbaar op een beeldscherm. Zo kan de arts de organen in het lichaam beoordelen.

Synoniem van: echo

Eindstandig colostoma

Kunstmatige opening (stoma) van de dikke darm op de buik. De stoma heeft 1 uitgang waardoor de ontlasting uit het lichaam in een opvangzakje komt.

Elektrolyt

Een mineraal in het lichaam. Zoals natrium, kalium of calcium.

EMVI

De tumor groeit in een bloedvat.

Synoniem van: extramurale vasculaire invasie

Endeldarm

Laatste stuk van de dikke darm. Aan het eind van dit stuk darm zit de anus.

Synoniem van: rectum

Endeldarmkanker

Kanker die in de endeldarm is ontstaan. De endeldarm is het laatste stuk van de dikke darm.

Synoniem van: rectumcarcinoom

Endeldarmontsteking

Ontsteking van de endeldarm, het laatste stukje van de dikke darm.

Synoniem van: proctitis

Endeldarmverwijdering

Operatie waarbij de arts het laatste stuk van de dikke darm (de endeldarm) en de anus weghaalt. Na deze operatie heb je een stoma nodig.

Synoniem van: abdominoperineale resectie, APR, rectumresectie

Endoanale echografie

Inwendige echo, via de anus. Zo bekijkt de arts de anus en het laatste stuk van de endeldarm.

Endoprothese

Een hol buisje dat kan helpen bij een verstopping. Het buisje zorgt ervoor dat er een opening blijft.

Synoniem van: stent

Endoscopie

Onderzoek om in het lichaam te kijken. De arts gebruikt een dunne buis of slang die via de mond, plasbuis of anus in het lichaam komt. In de slang zit een camera en een lampje.

Synoniem van: kijkonderzoek

Enhanced recovery after surgery

Een programma dat ervoor zorgt dat de patiënt na de operatie beter en sneller herstelt.

Synoniem van: ERAS

Enterale voeding

Kunstvoeding die via een slangetje in de maag komt. Zo krijgt iemand die onvoldoende of niet gevarieerd genoeg eet toch genoeg voedingsstoffen binnen.

Synoniem van: sondevoeding

Enteritis

Een ontsteking in de darmen.

Synoniem van: darmontsteking

Epidurale pijnbestrijding

Pijnstilling via een prik of infuus in de rug. Zo verdooft de arts een deel van het lichaam.

Synoniem van: ruggenprik

ERAS

Een programma dat ervoor zorgt dat de patiënt na de operatie beter en sneller herstelt.

Synoniem van: enhanced recovery after surgery

Excisie

De arts verwijdert weefsel met een operatie.

Synoniem van: extirpatie, operatieve verwijdering, resectie

Exenteratie

Operatie waarbij de arts organen en klieren verwijdert uit het onderste deel van de buik. Bijvoorbeeld de endeldarm, blaas, baarmoeder.

Exoomsequencing

Methode voor onderzoek naar erfelijkheid.

Synoniem van: WES, whole exome sequencing

Externe sfincter van de anus

Buitenste kringspier van de anus. Deze kringspier kun je zelf aanspannen en ontspannen.

Extirpatie

Een orgaan wordt bij een operatie helemaal verwijderd.

Synoniem van: excisie, operatieve verwijdering, resectie

Extramurale vasculaire invasie

De tumor groeit in een bloedvat.

Synoniem van: EMVI

Extraperitoneale metastasen

Uitzaaiingen van kanker buiten de buikholte.

Familiaire adenomateuze polyposis

Erfelijke ziekte waarbij veel poliepen in de darm ontstaan. Die poliepen kunnen kwaadaardig (kanker) worden. Daarom hebben mensen met deze ziekte een grotere kans op darmkanker.

Synoniem van: FAP

Familieanamnese

Verhaal van patiënt over de ziektegeschiedenis van de familie. Bijvoorbeeld of er kanker in de familie voorkomt.

FAP

Erfelijke ziekte waarbij veel poliepen in de darm ontstaan. Die poliepen kunnen kwaadaardig (kanker) worden. Daarom hebben mensen met deze ziekte een grotere kans op darmkanker.

Synoniem van: familiaire adenomateuze polyposis

Fasci-dehiscenti

Als de buikwond of het litteken na de operatie openscheurt. Meestal is dan een operatie nodig om de wond te sluiten.

Synoniem van: gesprongen buikwond, platzbauch

Fascie

Vlies dat om of tussen spieren zit. Het vlies is gemaakt van bindweefsel.

FDG

Radioactieve stof die de arts gebruikt bij een PET-scan. Kankercellen nemen deze stof meer op dan gewone cellen. Zo kan de arts kankercellen zien op de scan.

Synoniem van: fluorodeoxyglucose

FDG-avide

Bij een PET-scan gebruikt de arts een contrastvloeistof, zoals FDG. Als een tumor deze vloeistof opneemt, is de tumor te zien op de scan. De arts noemt zo’n tumor FDG-avide. Avide betekent letterlijk gulzig of hongerig.

Flexura hepatica

Zie de dikke darm als de letter n waardoor de ontlasting eerst omhoog en daarna omlaag gaat. De eerste bocht van de dikke darm is de flexura hepatica. Hier wordt het stijgende deel het horizontale deel.

Flexura lienalis

Zie de dikke darm als de letter n waardoor de ontlasting eerst omhoog en daarna omlaag gaat. De tweede bocht in de dikke darm is de flexura lienalis. Hier gaat het horizontale deel over in het dalende deel.

Fluorodeoxyglucose

Radioactieve stof die de arts gebruikt bij een PET-scan. Kankercellen nemen deze stof meer op dan gewone cellen. Zo kan de arts kankercellen zien op de scan.

Synoniem van: FDG

FOB-test

Test om te zien of er bloed in ontlasting zit. Wordt gebruikt bij het bevolkingsonderzoek darmkanker.

Synoniem van: iFOBT, immunochemische fecaaloccultbloedtest

Fotonen

Fotonen zijn energiebundels. Het gaat dan om licht of magnetische straling. Als iemand bestraling krijgt, is dat bijna altijd met fotonen.

G8-score

Getal dat iets zegt over hoe fit een oudere patiënt is. De arts of verpleegkundige stelt de patiënt dan 8 vragen.

Gedeeltelijk

Voor een deel. Bijvoorbeeld een deel van een orgaan of een tumor.

Synoniem van: partieel

Gesprongen buikwond

Als de buikwond of het litteken na de operatie openscheurt. Meestal is dan een operatie nodig om de wond te sluiten.

Synoniem van: fasci-dehiscenti, platzbauch

Gewrichtspijn

Pijn in een gewricht.

Synoniem van: artralgie

Gezamenlijke besluitvorming

De patiënt beslist samen met de zorgverlener welke behandeling het beste past.

Synoniem van: samen beslissen, SDM, Shared Decision Making

Goedaardig

Goedaardig of onschuldig. Het gaat dan om een ziekte die niet kwaadaardig is, het is geen kanker.

Synoniem van: benigne

Gradering

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.

Synoniem van: differentiatiegraad, histologische differentiatiegraad, tumorgraad

Grote buiknet

Een plooi van het buikvlies. De plooi ligt als een schort voor de organen in de buik en beschermt ze.

Synoniem van: grote vetschort, omentum majus

Grote vetschort

Een plooi van het buikvlies. De plooi ligt als een schort voor de organen in de buik en beschermt ze.

Synoniem van: grote buiknet, omentum majus

Hamartoom

Een goedaardige tumor. Het is geen kanker.

Hand-voetsyndroom

Ontsteking van voetzolen en/of handpalmen na chemotherapie. De handen en voeten zijn dik en pijnlijk en soms zitten er blaren op.

Synoniem van: palmoplantaire erythrodysesthesie

Hartmann-procedure

Een operatie waarbij de arts een bepaald deel van de dikke darm (voor de endeldarm) weghaalt: het sigmoïd. De 2 stukken darm worden niet aan elkaar vastgemaakt. Het ene stuk darm komt als een stoma uit de buik. Zo komt de ontlasting uit het lichaam. Het andere stuk darm (endeldarm) wordt dichtgemaakt met een nietapparaat. Hier kan geen ontlasting meer door.

Hematogene metastasering

Uitzaaiing van kanker via de bloedvaten. Zo komt de kanker in andere organen van het lichaam terecht. Hematogeen betekent: via het bloed.

Hemorragische diathese

Spontane bloedingen omdat er te weinig bloedplaatjes zijn.

Synoniem van: verhoogde bloedingsneiging

Hemorroïde

Uitstulping of bobbeltje in de buurt van de anus dat kan jeuken. Het bestaat uit opgezette bloedvaten en bloedt snel.

Synoniem van: aambei

Hernia cicatrialis

Een breuk in de buikwand. Na een operatie heeft de buikwand een litteken. Als het litteken stuk gaat, wordt de buikwand zwakker. Door de zwakke plek kan buikinhoud uitpuilen, als een bult.

Synoniem van: littekenbreuk

Herstadiëring

Als de artsen opnieuw bepalen in welk stadium de ziekte is.

High-output stoma

Een stoma waar heel dunne poep uitkomt, zoals diarree. Dit kan problemen geven, zoals uitdroging.

HIPEC

Een behandeling waarbij de arts de buikholte spoelt met verwarmde chemotherapie.

Synoniem van: HIPEC-behandeling, hypertherme intraperitoneale chemotherapie

HIPEC-behandeling

Een behandeling waarbij de arts de buikholte spoelt met verwarmde chemotherapie.

Synoniem van: HIPEC, hypertherme intraperitoneale chemotherapie

Histologie

Onderzoek van weefsel onder de microscoop.

Synoniem van: histologisch onderzoek, weefselonderzoek

Histologische differentiatiegraad

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.

Synoniem van: differentiatiegraad, gradering, tumorgraad

Histologisch onderzoek

Onderzoek van weefsel onder de microscoop.

Synoniem van: histologie, weefselonderzoek

Histopathologisch

Onderzoek van weefsel onder de microscoop.

Hoge bloeddruk

De bloeddruk is (te) hoog.

Synoniem van: hypertensie

Hyperpigmentatie

Te veel pigment in de huid. De huid ziet er donkerder uit dan normaal.

Hypertensie

De bloeddruk is (te) hoog.

Synoniem van: hoge bloeddruk

Hypertherme intraperitoneale chemotherapie

Een behandeling waarbij de arts de buikholte spoelt met verwarmde chemotherapie.

Synoniem van: HIPEC, HIPEC-behandeling

Hypertonie

De spanning in de spieren is (te) hoog.

Synoniem van: verhoogde spierspanning

Hypervasculair

Er zitten veel bloedvaten, bijvoorbeeld in de buurt van de tumor.

Hypotensie

De bloeddruk is (te) laag.

Synoniem van: lage bloeddruk

Hypovasculair

Er zitten weinig bloedvaten, bijvoorbeeld in de buurt van de tumor

IBD

Ontsteking van de darm. De ontsteking is chronisch en kan jaren duren. De meest voorkomende ontstekingen zijn de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

Synoniem van: chronische darmontsteking, inflammatory bowel disease

IFOBT

Test om te zien of er bloed in ontlasting zit. Wordt gebruikt bij het bevolkingsonderzoek darmkanker.

Synoniem van: FOB-test, immunochemische fecaaloccultbloedtest

Ileocaecale klep

Plek waar de dunne darm overgaat in de dikke darm.

Synoniem van: klep van Bauhin, osteum ileale, valvula ileocaecalis

Ileostoma

Kunstmatige opening (stoma) van de dunne darm op de buik. Door de stoma komt de ontlasting uit het lichaam in een opvangzakje terecht.

Synoniem van: dunnedarmstoma

Ileus

De darm is te smal geworden of zit dicht. Dan kan het eten niet verder door de darm.

Synoniem van: darmafsluiting, darmobstructie

Immunochemische fecaaloccultbloedtest

Test om te zien of er bloed in ontlasting zit. Wordt gebruikt bij het bevolkingsonderzoek darmkanker.

Synoniem van: FOB-test, iFOBT

Immunohistochemie

Onderzoek om te zien of er bepaalde eiwitten zitten in of op de tumorcellen. De arts bekijkt het weefsel onder de microscoop.

Immunotherapie

Een behandeling met medicijnen. Het immuunsysteem krijgt dan een extra zetje en valt de kankercellen aan.

Synoniem van: immuuntherapie

Immuuntherapie

Een behandeling met medicijnen. Het immuunsysteem krijgt dan een extra zetje en valt de kankercellen aan.

Synoniem van: immunotherapie

Incontinentie

Plas of poep niet kunnen ophouden.

Indigestie

De spijsvertering gaat niet goed. Bijvoorbeeld door maagproblemen.

Synoniem van: dyspepsie

Inflammatory bowel disease

Ontsteking van de darm. De ontsteking is chronisch en kan jaren duren. De meest voorkomende ontstekingen zijn de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.

Synoniem van: chronische darmontsteking, IBD

Infuusvoeding

Kunstvoeding via een infuus in een bloedvat. De voeding komt direct in het bloed.

Synoniem van: parenterale voeding

Ingroei

Als iets diep in het lichaam doordringt. Invasief kan betekenen dat kanker binnendringt in andere weefsels.

Synoniem van: invasief

Interne sfincter

De binnenste sluitspier van de anus (het poepgat).

Intra-abdominaal abces

Holte met pus of etter in de buik.

Intramusculair

In de spier.

Intraperitoneaal

In de buikholte.

Intratumorale lymfocyten

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe goed de afweercellen de kankercellen aanvallen. Bij een hoog getal zitten er veel afweercellen in de buurt van de kankercellen. Respons betekent reactie.

Synoniem van: lymfocytaire respons

Intraveneus contrast

Tijdens de scan krijgt de patiënt contrastvloeistof. Dat gebeurt via een bloedvat.

Intraveneuze chemotherapie

Chemotherapie via een infuus. IV betekent intraveneus: in een ader.

Synoniem van: chemotherapie IV

Intraveneuze toediening

Medicijnen of vocht komen via een bloedvat in het lichaam.

Invasiediepte

Invasiediepte zegt iets over hoe diep de tumor in het weefsel groeit.

Invasief

Als iets diep in het lichaam doordringt. Invasief kan betekenen dat kanker binnendringt in andere weefsels.

Synoniem van: ingroei

Irradicale resectie

R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.

Synoniem van: R2-resectie, snijvlak niet vrij

Ischemie

Een deel van het lichaam krijgt niet genoeg bloed. Bijvoorbeeld een orgaan. Daardoor kan het afsterven.

Kanker

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

Synoniem van: carcinoom, kwaadaardig gezwel, maligne neoplasma, maligniteit

Karnofsky-score

Getal dat iets zegt over hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen.

Synoniem van: KPS

KI67

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.

Synoniem van: celproliferatie, MIB1, proliferatie, proliferatiemarker

Kijkonderzoek

Onderzoek om in het lichaam te kijken. De arts gebruikt een dunne buis of slang die via de mond, plasbuis of anus in het lichaam komt. In de slang zit een camera en een lampje.

Synoniem van: endoscopie

Kijkonderzoek van de dikke darm

Onderzoek waarbij de arts in de dikke darm kijkt. Het onderzoek gaat via de anus, met een lange slang. Aan de slang zit een cameraatje. De arts kan ook een stukje weefsel weghalen.

Synoniem van: colonoscopie, coloscopie

Klaplong

De long is ingeklapt en er kan geen lucht meer in. Dan is ademen moeilijk en pijnlijk.

Synoniem van: pneumothorax

Klep van Bauhin

Plek waar de dunne darm overgaat in de dikke darm.

Synoniem van: ileocaecale klep, osteum ileale, valvula ileocaecalis

Klierstations

Gebied in het lichaam waar veel lymfeklieren bij elkaar liggen. Bijvoorbeeld in de oksels, in de hals, bij het borstbeen, laag in de buik of bij de bovenbenen.

Klieven

Doorsnijden.

Klinische pad

De beschrijving van welke zorg iemand krijgt, en van wie. Voor elke ziekte is het zorgpad anders.

Synoniem van: zorgpad

Kortademigheid

Moeite met ademen.

Synoniem van: benauwdheid, dyspnoe

KPS

Getal dat iets zegt over hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen.

Synoniem van: Karnofsky-score

Krachtsvermindering

Een zwak gevoel in het hele lichaam. Meestal komt dit door een ernstige ziekte.

Synoniem van: asthenie, zwakte

KRAS-mutatie

Een afwijking in het KRAS-gen. Het hebben van deze afwijking bepaalt soms of een medicijn wel of niet werkt.

Kwaadaardig

Een kwaadaardige tumor is kanker.

Synoniem van: maligne

Kwaadaardig gezwel

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

Synoniem van: carcinoom, kanker, maligne neoplasma, maligniteit

Kwadrant

De vier delen van een orgaan, als je een orgaan in vier delen zou verdelen. Met het kwadrant zegt de arts in welk deel van het orgaan de tumor zit.

Laesie

Schade aan weefsel. De oorzaak is een ziekte, wond of behandeling.

Synoniem van: afwijkend weefsel

Lage bloeddruk

De bloeddruk is (te) laag.

Synoniem van: hypotensie

Laparoscopie

Een operatie met een speciale kijkbuis. De arts brengt de kijkbuis naar binnen via kleine sneetjes in de huid. Met een camera kan de arts in de buik kijken en opereren.

LAR

Operatie waarbij de arts de laatste delen van de dikke darm weghaalt: het sigmoïd en/of de endeldarm.

Synoniem van: low anterior resectie

LAR-syndroom

Problemen met het poepen. Zoals heel vaak naar de wc moeten. Of poep niet goed kunnen ophouden. De klachten kunnen komen door de behandeling van endeldarmkanker.

Synoniem van: LARS, low anterior resectie-syndroom

LARS

Problemen met het poepen. Zoals heel vaak naar de wc moeten. Of poep niet goed kunnen ophouden. De klachten kunnen komen door de behandeling van endeldarmkanker.

Synoniem van: LAR-syndroom, low anterior resectie-syndroom

Lateraal

Aan de buitenkant of zijkant.

Laterale klieren

Lymfeklieren die aan de buitenkant of zijkant liggen.

Lekkage van anastomose

Lek op de plek waar de stukken darm aan elkaar vast zijn gemaakt, na een operatie. Die plek heet anastomose.

Synoniem van: naadlekkage

Lengterichting

In de lengte.

Synoniem van: longitudinaal

Levermetastasectomie

Een operatie waarbij de arts uitzaaiingen in de lever verwijdert.

Lichaamsslagader

Via dit bloedvat komt het bloed vanuit het hart in heel het lichaam.

Synoniem van: aorta

Linkszijdige hemicolectomie

Operatie waarbij de arts het linkerdeel van de dikke darm weghaalt.

Littekenbreuk

Een breuk in de buikwand. Na een operatie heeft de buikwand een litteken. Als het litteken stuk gaat, wordt de buikwand zwakker. Door de zwakke plek kan buikinhoud uitpuilen, als een bult.

Synoniem van: hernia cicatrialis

Locoregionaal

Op de plek van de tumor of om de tumor heen.

Locoregionaal recidief

De tumor is verwijderd, maar komt later weer terug op dezelfde plek.

Synoniem van: lokaal recidief

Lokaal

Plaatselijk. Bijvoorbeeld op de plek van de tumor of van een orgaan.

Synoniem van: plaatselijk

Lokaal recidief

De tumor is verwijderd, maar komt later weer terug op dezelfde plek.

Synoniem van: locoregionaal recidief

Lokaal voortgeschreden

De tumor groeit, soms ook in organen die dicht bij de tumor liggen.

Longembolie

Een bloedvat in de longen zit verstopt door een bloedprop. Zo komt er minder bloed in de longen waardoor er minder zuurstof uit de longen kan worden opgenomen.

Synoniem van: afsluiting van een longslagader

Longfoto

Een röntgenfoto van de longen.

Synoniem van: thoraxfoto

Longitudinaal

In de lengte.

Synoniem van: lengterichting

Longknobbeltje

Knobbeltjes in de longen. Soms is het kanker, maar het kan ook goedaardig zijn.

Synoniem van: pulmonale noduli

Longnoduli

Knobbeltjes in de longen. Het kunnen uitzaaiing zijn van kanker, maar dat hoeft niet. Het kunnen bijvoorbeeld ook littekens zijn van een eerdere ontsteking.

Longontsteking

Ontsteking van of in de longen.

Synoniem van: pneumonie

Low anterior resectie

Operatie waarbij de arts de laatste delen van de dikke darm weghaalt: het sigmoïd en/of de endeldarm.

Synoniem van: LAR

Low anterior resectie-syndroom

Problemen met het poepen. Zoals heel vaak naar de wc moeten. Of poep niet goed kunnen ophouden. De klachten kunnen komen door de behandeling van endeldarmkanker.

Synoniem van: LAR-syndroom, LARS

Lymfadenopathie

De lymfeklieren zijn opgezet en groter dan normaal.

Synoniem van: vergrote lymfeklier

Lymfeklierdissectie

Operatie waarbij de arts een groep lymfeklieren verwijdert.

Lymfocytaire respons

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe goed de afweercellen de kankercellen aanvallen. Bij een hoog getal zitten er veel afweercellen in de buurt van de kankercellen. Respons betekent reactie.

Synoniem van: intratumorale lymfocyten

Lymfoedeem

Het vocht in de lymfevaten kan niet meer wegstromen. Zo ontstaat een zwelling of bult. Bijvoorbeeld in een arm of been.

Lymfogeen

Lymfogeen betekent dat iets via de lymfevaten gaat. Bijvoorbeeld als kanker via de lymfevaten uitzaait.

Lymfovasculaire invasie

Er zitten kankercellen in het bloed of in de lymfe.

Lynch-syndroom

Erfelijke ziekte waardoor de kans op darmkanker groter is. En soms ook op andere soorten kanker. De oorzaak is een fout in het DNA.

Macrometastase

Een grote uitzaaiing, groter dan 2 millimeter. De arts kan de uitzaaiing met het blote oog zien.

Macroscopisch

Groot genoeg om met het blote oog te kunnen zien.

Maligne

Een kwaadaardige tumor is kanker.

Synoniem van: kwaadaardig

Maligne neoplasma

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

Synoniem van: carcinoom, kanker, kwaadaardig gezwel, maligniteit

Maligniteit

Ziekte waarbij de lichaamscellen blijven delen en groeien. Zo ontstaat een kwaadaardige tumor. Kankercellen kunnen uitzaaien naar andere delen van het lichaam.

Synoniem van: carcinoom, kanker, kwaadaardig gezwel, maligne neoplasma

MAP

Erfelijke ziekte waardoor veel poliepen in de darm ontstaan. Hierdoor is de kans op darmkanker groter. De oorzaak is een fout in het DNA.

Synoniem van: MUTYH geassocieerde polyposis

MDO

Overleg tussen verschillende artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners die veel weten over een bepaalde ziekte. Zij kijken samen wat de beste behandeling is voor iemand.

Synoniem van: multidisciplinair overleg

Mediaal

Dichtbij het midden. Bijvoorbeeld het midden van een orgaan.

Mesenterium

Vlies waarmee de darmen en andere organen vastzitten aan de achterkant van de buikholte. In het vlies zit vetweefsel en lopen bloedvaten, lymfevaten, zenuwen en lymfeklieren.

Mesorectum

Vetweefsel om de endeldarm heen. Hierin zitten lymfeklieren, zenuwen, lymfevaten en bloedvaten.

Metabole activiteit

Wordt vaak gezegd over een PET-scan. Voor de scan krijgt de patiënt radioactieve stof ingespoten. De arts ziet op de scan welke plek in het lichaam de stof opneemt. Op die plek is meer metabole activiteit. Dat kan betekenen dat er kanker zit.

Synoniem van: accumulatie

Metabool syndroom

Combinatie van problemen met de stofwisseling: overgewicht, hoge bloeddruk, te hoog cholesterol en te veel vet in het bloed.

Metachrone metastasen

Een uitzaaiing die de arts pas later ontdekt, na de diagnose.

Metastasectomie

Een operatie waarbij de arts de uitzaaiingen verwijdert.

MIB1

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.

Synoniem van: celproliferatie, KI67, proliferatie, proliferatiemarker

Micrometastase

Kleine uitzaaiing van kanker. De uitzaaiing is alleen te zien onder de microscoop.

Microsatelliet instabiel

Dit betekent dat bepaalde eiwitten in de kankercellen niet goed werken. Het is belangrijk om dit te weten voor de behandeling en om te weten of de kanker erfelijk is.

Synoniem van: dMMR, mismatch repair deficiëntie, MMR-deficiëntie, MSI

Microscoop

Een apparaat dat dingen vergroot. Zo worden kleine dingen zichtbaar. Bijvoorbeeld de cellen in het lichaam.

Minimaal invasief

Een onderzoek of behandeling waar de patiënt zo min mogelijk last van heeft. En waarbij er zo min mogelijk gezond weefsel wordt beschadigt.

Mismatch repair deficiëntie

Dit betekent dat bepaalde eiwitten in de kankercellen niet goed werken. Het is belangrijk om dit te weten voor de behandeling en om te weten of de kanker erfelijk is.

Synoniem van: dMMR, microsatelliet instabiel, MMR-deficiëntie, MSI

MMR-deficiëntie

Dit betekent dat bepaalde eiwitten in de kankercellen niet goed werken. Het is belangrijk om dit te weten voor de behandeling en om te weten of de kanker erfelijk is.

Synoniem van: dMMR, microsatelliet instabiel, mismatch repair deficiëntie, MSI

MMR-gen

Mismatch repair eiwitten zijn nodig om fouten in het DNA te herstellen. Als de eiwitten niet goed werken, is de kans op sommige kankersoorten groter.

Moleculaire pathologie

De arts onderzoekt het DNA van de cellen of het weefsel dat is weggehaald. Zo kan de arts afwijkingen opsporen.

Mondslijmvliesontsteking

Ontsteking van het slijmvlies in de mond.

Synoniem van: stomatitis

Morbus Crohn

Ontsteking van de darm. Meestal het laatste deel van de dunne darm of de dikke darm. De ziekte is chronisch. Vaak zijn er periodes met klachten en periodes zonder klachten.

Synoniem van: ziekte van Crohn

MRI-scan

Onderzoek om foto's te maken van de binnenkant van het lichaam. Op de foto's ziet de arts de organen en weefsels heel precies. En tumoren en uitzaaiingen als die er zijn. De arts bekijkt de foto's op een beeldscherm. Het scan-apparaat bestaat uit een tunnel en werkt met magneten.

MSI

Dit betekent dat bepaalde eiwitten in de kankercellen niet goed werken. Het is belangrijk om dit te weten voor de behandeling en om te weten of de kanker erfelijk is.

Synoniem van: dMMR, microsatelliet instabiel, mismatch repair deficiëntie, MMR-deficiëntie

Mucosale poliep

Poliep aan de binnenkant van de darm. Deze poliep is ontstaan uit het slijmvlies.

Multidisciplinair overleg

Overleg tussen verschillende artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners die veel weten over een bepaalde ziekte. Zij kijken samen wat de beste behandeling is voor iemand.

Synoniem van: MDO

Multifocaal

Op meer plekken. Bijvoorbeeld de kanker zit op meer dan 1 plek. Multi betekent meerdere.

Multimorbiditeit

Een bijkomende ziekte, bijvoorbeeld als iemand kanker heeft, maar ook hoge bloeddruk of suikerziekte.

Synoniem van: comorbiditeit

Muscularis propria

Een van de spierlagen in de darmwand.

MUTYH geassocieerde polyposis

Erfelijke ziekte waardoor veel poliepen in de darm ontstaan. Hierdoor is de kans op darmkanker groter. De oorzaak is een fout in het DNA.

Synoniem van: MAP

Naad

Plek waar verschillende delen van de darm aan elkaar zijn vastgemaakt, na een operatie.

Synoniem van: anastomose

Naadlekkage

Lek op de plek waar de stukken darm aan elkaar vast zijn gemaakt, na een operatie. Die plek heet anastomose.

Synoniem van: lekkage van anastomose

Neuropathie

Schade aan de zenuwen in de handen of voeten. Het gevoel aan de uiteinden van de zenuwen verandert. Zo ontstaan pijn, doofheid en/of tintelingen.

Synoniem van: zenuwschade

Neus-maagsonde

Een sonde is een slangetje. Dit slangetje gaat via de neus en de slokdarm naar de maag. Door het slangetje komen voedsel en medicijnen in de maag.

Synoniem van: NMS

Niet-invasief

Als iets niet in het lichaam doordringt. Bij een niet-invasieve tumor zaait de kanker niet uit en dringt de tumor niet door in andere weefsels.

NMS

Een sonde is een slangetje. Dit slangetje gaat via de neus en de slokdarm naar de maag. Door het slangetje komen voedsel en medicijnen in de maag.

Synoniem van: neus-maagsonde

Non-steroidal anti-inflammatory drug

Pijnstillers. Behalve tegen pijn helpen de medicijnen ook tegen ontstekingen. Bijvoorbeeld ibuprofen en diclofenac.

Synoniem van: NSAID, ontstekingsremmende pijnstillers

NSAID

Pijnstillers. Behalve tegen pijn helpen de medicijnen ook tegen ontstekingen. Bijvoorbeeld ibuprofen en diclofenac.

Synoniem van: non-steroidal anti-inflammatory drug, ontstekingsremmende pijnstillers

Obstipatie

Verstopping van de darmen die lang duurt. De ontlasting is vaak hard en poepen is moeilijk.

Synoniem van: constipatie, verstopping

Obstruerend

Iets dat voor verstopping zorgt.

Omentum majus

Een plooi van het buikvlies. De plooi ligt als een schort voor de organen in de buik en beschermt ze.

Synoniem van: grote buiknet, grote vetschort

Omentumplastiek

Eerst maakt de chirurg het omentum (een plooi van het buikvlies) los. Daarna kan de chirurg het omentum gebruiken om na de operatie een ruimte in de buik op te vullen. Of om de naad tussen twee darmdelen te beschermen.

Omslagplooi

Een plooi van een vlies. Bijvoorbeeld van het buikvlies.

Synoniem van: peritoneale omslagplooi

Onderdruk

De onderdruk van de bloeddruk. Dit is het laagste van de getallen bij een bloeddrukmeting.

Synoniem van: diastolische bloeddruk

Onderhoudsbehandeling

Behandeling die volgt op een eerste behandeling. Om de ziekte onder controle te houden of om te voorkomen dat de ziekte terugkomt.

Onderste darmslagader

Dit bloedvat gaat naar de onderste delen van de dikke darm en naar de endeldarm.

Synoniem van: arteria mesenterica inferior

Ontstekingsremmende pijnstillers

Pijnstillers. Behalve tegen pijn helpen de medicijnen ook tegen ontstekingen. Bijvoorbeeld ibuprofen en diclofenac.

Synoniem van: non-steroidal anti-inflammatory drug, NSAID

Operatieve verwijdering

De arts verwijdert weefsel met een operatie.

Synoniem van: excisie, extirpatie, resectie

Opstijgende dikke darm

Zie de dikke darm als de letter n waardoor de ontlasting eerst omhoog en daarna omlaag gaat. Het eerste stuk van de dikke darm heet colon ascendens.

Synoniem van: colon ascendens

Ossaal

In de botten.

Osteum ileale

Plek waar de dunne darm overgaat in de dikke darm.

Synoniem van: ileocaecale klep, klep van Bauhin, valvula ileocaecalis

PA-bewezen

De patholoog onderzoekt het weggehaalde weefsel. Dan blijkt dat het inderdaad om een bepaalde ziekte gaat. Bij kanker: als uit weefselonderzoek blijkt dat het kanker is.

Synoniem van: pathologisch bewezen

PA-gesprek

Gesprek over de uitslag van het weefselonderzoek in het laboratorium. De uitslag staat in een pathologieverslag. De arts legt ook uit wat de uitslag betekent.

Palliatief

Palliatief betekent letterlijk verzachtend. Dan kan iemand niet meer beter worden. Met een palliatieve behandeling wil de arts de klachten verminderen en de ziekte remmen.

Palliatieve zorg

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden.

Palmoplantaire erythrodysesthesie

Ontsteking van voetzolen en/of handpalmen na chemotherapie. De handen en voeten zijn dik en pijnlijk en soms zitten er blaren op.

Synoniem van: hand-voetsyndroom

Para-aortale lymfeklieren

De lymfeklieren die rond de lichaamsslagader (aorta) liggen.

Paracavale lymfeklieren

De lymfeklieren die rond de grote buikader (vena cava) liggen.

Parastomale hernia

Littekenbreuk naast de stoma. Hierdoor wordt het gat om de stoma heen groter.

Synoniem van: stomabreuk

Parenterale voeding

Kunstvoeding via een infuus in een bloedvat. De voeding komt direct in het bloed.

Synoniem van: infuusvoeding

Partieel

Voor een deel. Bijvoorbeeld een deel van een orgaan of een tumor.

Synoniem van: gedeeltelijk

Partiële respons

Na de behandeling is de ziekte voor een deel weg, maar niet helemaal.

Pathologisch bewezen

De patholoog onderzoekt het weggehaalde weefsel. Dan blijkt dat het inderdaad om een bepaalde ziekte gaat. Bij kanker: als uit weefselonderzoek blijkt dat het kanker is.

Synoniem van: PA-bewezen

Pathologische aankleuring

Op een scan van de tumor ziet de arts een afwijking die er anders uitziet dan de rest van het weefsel.

Patient related outcome

Vragenlijst die patiënten kunnen invullen over de gevolgen van de ziekte.

Pelviene lymfeklieren

De lymfeklieren die in het bekken liggen.

Penetrantie

Kans dat iemand met een erfelijke aanleg de ziekte echt krijgt. Bij een erfelijke aanleg met een penetrantie van 50% krijgt de helft van de mensen de ziekte.

Peristaltiek van de darm

De beweging van de darmwand: het voortdurend samentrekken en ontspannen. Hierdoor beweegt ontlasting door de darmen.

Peritoneale metastase

Uitzaaiing van kanker op het buikvlies.

Peritoneale omslagplooi

Een plooi van een vlies. Bijvoorbeeld van het buikvlies.

Synoniem van: omslagplooi

Peritoneum

Vlies aan de binnenkant van de buikholte. Het zit om bepaalde organen heen.

Synoniem van: buikvlies

Pijnstillers

Medicijn tegen de pijn.

Synoniem van: analgeticum

Plaatselijk

Plaatselijk. Bijvoorbeeld op de plek van de tumor of van een orgaan.

Synoniem van: lokaal

Platzbauch

Als de buikwond of het litteken na de operatie openscheurt. Meestal is dan een operatie nodig om de wond te sluiten.

Synoniem van: fasci-dehiscenti, gesprongen buikwond

Pleuravocht

Vocht in de ruimte tussen de beide longvliezen. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het longvlies, maar ook door bijvoorbeeld een ontsteking.

Synoniem van: vocht achter de longen

Pneumonie

Ontsteking van of in de longen.

Synoniem van: longontsteking

Pneumothorax

De long is ingeklapt en er kan geen lucht meer in. Dan is ademen moeilijk en pijnlijk.

Synoniem van: klaplong

Poliepectomie

Een ingreep waarbij de arts een poliep verwijdert. Bijvoorbeeld een operatie.

Synoniem van: poliepverwijdering

Poliepverwijdering

Een ingreep waarbij de arts een poliep verwijdert. Bijvoorbeeld een operatie.

Synoniem van: poliepectomie

Positieve lymfeklieren

Er zitten kankercellen in de lymfeklieren.

Premature menopauze

Als een vrouw voor haar 40e in de overgang komt.

Synoniem van: vervroegde overgang

Proctitis

Ontsteking van de endeldarm, het laatste stukje van de dikke darm.

Synoniem van: endeldarmontsteking

Proliferatie

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.

Synoniem van: celproliferatie, KI67, MIB1, proliferatiemarker

Proliferatiemarker

Een getal of percentage dat iets zegt over hoe snel de (kanker)cellen delen. Proliferatie betekent groei. Hoe hoger het getal, hoe sneller de kanker groeit.

Synoniem van: celproliferatie, KI67, MIB1, proliferatie

Proximaal

Dichter bij het midden van het lichaam. Bijvoorbeeld: ‘De schouder ligt proximaal van de hand’ betekent: de schouder ligt dichter bij het midden van het lichaam dan de hand.

PTNM

TNM zegt iets over het stadium en de ernst van de kanker. T gaat over de grootte van de tumor, N gaat over uitzaaiingen in de lymfeklieren, M gaat over uitzaaiingen op een andere plek in het lichaam. De ‘p’ betekent dat de patholoog de TNM-score geeft na onderzoek van het weefsel.

Pulmonale noduli

Knobbeltjes in de longen. Soms is het kanker, maar het kan ook goedaardig zijn.

Synoniem van: longknobbeltje

R0-resectie

R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.

Synoniem van: radicale resectie, snijvlak vrij

R1-resectie

R1 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R1 zitten er kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dat is alleen te zien onder een microscoop. Dan zijn niet alle kankercellen uit het lichaam verwijderd.

R2-resectie

R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.

Synoniem van: irradicale resectie, snijvlak niet vrij

Radiatie-geïnduceerd

Een bijwerking of klacht door de bestraling.

Radiatiemucositis

Ontsteking van het slijmvlies door bestraling.

Radiatieproctitis

Ontsteking van de endeldarm (het laatste stuk van de dikke darm) door bestraling.

Radiatieschade

Schade aan het lichaam door de bestraling.

Synoniem van: bestralingsschade

Radicale resectie

R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.

Synoniem van: R0-resectie, snijvlak vrij

Radiofrequente ablatie

Behandeling waarbij de arts hitte gebruikt om de kankercellen te doden. Ablatie betekent dat de arts het weefsel verwijdert.

Synoniem van: RFA

Radiotherapie

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.

Synoniem van: bestraling, RT, RTx

RAS-mutatie

Een fout in het RAS-gen. Door deze fout kunnen cellen ongecontroleerd gaan delen. Zo kan kanker ontstaan.

Reactie

Het effect van een behandeling op de ziekte. Het geeft aan of de behandeling werkt.

Synoniem van: respons

Reactief

Reactie van weefsel. Bijvoorbeeld: de huid wordt rood na een muggensteek.

Rechtszijdige hemicolectomie

Operatie waarbij de chirurg het rechterdeel van de dikke darm weghaalt.

Recidief

Een ziekte keert terug na de behandeling. Bijvoorbeeld kanker.

Rectaal onderzoek

Onderzoek via de anus (poepgat). De arts brengt een vinger naar binnen. Zo voelt de arts of er een afwijking zit, bijvoorbeeld in de endeldarm. Ook is de prostaat te voelen met dit onderzoek.

Synoniem van: rectaal toucher

Rectaal toucher

Onderzoek via de anus (poepgat). De arts brengt een vinger naar binnen. Zo voelt de arts of er een afwijking zit, bijvoorbeeld in de endeldarm. Ook is de prostaat te voelen met dit onderzoek.

Synoniem van: rectaal onderzoek

Rectosigmoïd

Het laatste stuk van de dikke darm: de endeldarm en het sigmoïd.

Rectosigmoïdale overgang

Plek aan het eind van de dikke darm. Hier gaat het sigmoïd over in de endeldarm.

Rectum

Laatste stuk van de dikke darm. Aan het eind van dit stuk darm zit de anus.

Synoniem van: endeldarm

Rectumcarcinoom

Kanker die in de endeldarm is ontstaan. De endeldarm is het laatste stuk van de dikke darm.

Synoniem van: endeldarmkanker

Rectumresectie

Operatie waarbij de arts het laatste stuk van de dikke darm (de endeldarm) en de anus weghaalt. Na deze operatie heb je een stoma nodig.

Synoniem van: abdominoperineale resectie, APR, endeldarmverwijdering

Regressie

Bij regressie wordt de ziekte minder. Bijvoorbeeld: de tumor wordt kleiner of de klachten verdwijnen.

Regressiegraad

Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.

Synoniem van: TRG, tumor regression grade

Remissie

De ziekte is voorbij of de patiënt heeft er tijdelijk minder last van.

Representatief

De arts haalt een stukje van de tumor weg voor onderzoek. Als de rest van de tumor op dit stukje lijkt, is het stukje representatief.

Resectie

De arts verwijdert weefsel met een operatie.

Synoniem van: excisie, extirpatie, operatieve verwijdering

Resectiemarge

De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.

Synoniem van: chirurgische marge, tumorvrije marge

Resectievlak

De buitenrand van het weefsel dat de arts verwijdert.

Synoniem van: snijrand, snijvlak

Respons

Het effect van een behandeling op de ziekte. Het geeft aan of de behandeling werkt.

Synoniem van: reactie

Responsbeoordeling

De arts bekijkt of de behandeling werkt.

Synoniem van: responsevaluatie

Responsevaluatie

De arts bekijkt of de behandeling werkt.

Synoniem van: responsbeoordeling

Restlaesie

Een deel van de tumor is achtergebleven in het lichaam.

Retroperitoneale ruimte

De ruimte in de buik achter het buikvlies (het peritoneum).

Synoniem van: retroperitoneum

Retroperitoneum

De ruimte in de buik achter het buikvlies (het peritoneum).

Synoniem van: retroperitoneale ruimte

Revisie

Opnieuw kijken naar de resultaten van een onderzoek.

RFA

Behandeling waarbij de arts hitte gebruikt om de kankercellen te doden. Ablatie betekent dat de arts het weefsel verwijdert.

Synoniem van: radiofrequente ablatie

Risico-organen

Bij bestraling krijgen organen die in de buurt van de tumor liggen ook straling. Door de bestraling kan schade ontstaan. Daarom heten het de risico-organen.

Roesje

Een slaapmiddel of pijnstilling om te ontspannen. Zo heeft de patiënt minder last van een onderzoek of behandeling.

Synoniem van: sedatie

RT

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.

Synoniem van: bestraling, radiotherapie, RTx

RTx

De behandeling van kanker met straling. Het doel is om de kankercellen doden. Bestraling is plaatselijk. Alleen de plek waar de tumor zit, wordt bestraald.

Synoniem van: bestraling, radiotherapie, RT

Ruggenprik

Pijnstilling via een prik of infuus in de rug. Zo verdooft de arts een deel van het lichaam.

Synoniem van: epidurale pijnbestrijding

S-vormige deel van de dikke darm

Het S-vormige, laatste deel van de dikke darm dat overgaat in de endeldarm.

Synoniem van: colon sigmoideum, sigmoïd

Samen beslissen

De patiënt beslist samen met de zorgverlener welke behandeling het beste past.

Synoniem van: gezamenlijke besluitvorming, SDM, Shared Decision Making

SDM

De patiënt beslist samen met de zorgverlener welke behandeling het beste past.

Synoniem van: gezamenlijke besluitvorming, samen beslissen, Shared Decision Making

Second opinion

Een tweede mening over de diagnose of behandeling. Het is de mening of het advies van een andere arts, in een ander ziekenhuis.

Synoniem van: tweede mening

Sedatie

Een slaapmiddel of pijnstilling om te ontspannen. Zo heeft de patiënt minder last van een onderzoek of behandeling.

Synoniem van: roesje

Sequentiële chemoradiatie

Een behandeling van kanker waarbij iemand eerst chemotherapie krijgt en dan bestraling. Of andersom: eerst bestraling en dan chemotherapie. Sequentieel betekent eerst het ene, dan het andere.

Seroom

Zwelling met veel vocht na een operatie. Soms is het nodig om het vocht weg te halen met een punctie.

Synoniem van: wondvochtophoping

Serosa

Buitenste laag van de darmwand.

Sessiel poliep

Poliep met een platte vorm. De poliep kan kwaadaardig (kanker) worden.

Shared Decision Making

De patiënt beslist samen met de zorgverlener welke behandeling het beste past.

Synoniem van: gezamenlijke besluitvorming, samen beslissen, SDM

Sigmoïd

Het S-vormige, laatste deel van de dikke darm dat overgaat in de endeldarm.

Synoniem van: colon sigmoideum, S-vormige deel van de dikke darm

Sigmoïdoscopie

Kijkonderzoek waarmee de arts het laatste stuk van de dikke darm bekijkt met een camera. De arts bekijkt vooral het sigmoïd, maar ook de endeldarm die voor het sigmoïd komt.

Snijrand

De buitenrand van het weefsel dat de arts verwijdert.

Synoniem van: resectievlak, snijvlak

Snijvlak

De buitenrand van het weefsel dat de arts verwijdert.

Synoniem van: resectievlak, snijrand

Snijvlak niet vrij

R2 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R2 ziet de arts met het blote oog kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel. Dan is de tumor niet helemaal verwijderd.

Synoniem van: irradicale resectie, R2-resectie

Snijvlak vrij

R0 zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. Bij R0 zitten er geen kankercellen in de randen van het verwijderde weefsel.

Synoniem van: R0-resectie, radicale resectie

Solitaire metastase

Eén enkele uitzaaiing.

Sondevoeding

Kunstvoeding die via een slangetje in de maag komt. Zo krijgt iemand die onvoldoende of niet gevarieerd genoeg eet toch genoeg voedingsstoffen binnen.

Synoniem van: enterale voeding

Spierpijn

Pijn aan de spieren.

Status na

Beschrijving van wat er in het verleden is gebeurd met de gezondheid. Bijvoorbeeld ‘status na longontsteking’ betekent dat iemand in het verleden een longontsteking heeft gehad.

Stent

Een hol buisje dat kan helpen bij een verstopping. Het buisje zorgt ervoor dat er een opening blijft.

Synoniem van: endoprothese

Stereotactische bestraling

Een precieze manier van bestralen. Het is een hoge dosis bestraling precies op de plek van de kanker of uitzaaiing.

Stoelgang

Poepen.

Synoniem van: defecatie

Stoma

Een kunstmatige uitgang van urine (plas) of ontlasting (poep). Bijvoorbeeld als iemand niet meer kan plassen of poepen op de gewone manier.

Stoma-prolaps

Stukje van de darm komt via de stoma-opening naar buiten.

Stomabreuk

Littekenbreuk naast de stoma. Hierdoor wordt het gat om de stoma heen groter.

Synoniem van: parastomale hernia

Stomatitis

Ontsteking van het slijmvlies in de mond.

Synoniem van: mondslijmvliesontsteking

Stroma

Bindweefsel dat zorgt voor stevigheid van een orgaan.

Subserosa van de darm

Laag van de darmwand.

Supportive care

Zorg voor mensen die niet meer beter kunnen worden. Het gaat om een behandeling die de klachten vermindert. En de gevolgen van de ziekte verzacht. De ziekte zelf wordt hierdoor niet geremd.

Synoniem van: best supportive care, BSC

Suspect

Iets ziet er anders uit dan normaal. De arts kan denken dat het kanker is, maar het kan ook iets anders zijn.

Synchrone metastasen

Uitzaaiingen van kanker die er al zijn als de patiënt de diagnose krijgt.

Systeemtherapie

Een behandeling die door het hele lichaam gaat. Zoals chemotherapie, doelgerichte therapie of immunotherapie bij kanker.

Synoniem van: systemische therapie

Systemische therapie

Een behandeling die door het hele lichaam gaat. Zoals chemotherapie, doelgerichte therapie of immunotherapie bij kanker.

Synoniem van: systeemtherapie

Systolische bloeddruk

De bovendruk van de bloeddruk. Dit is het hoogste van de getallen bij een bloeddrukmeting.

Synoniem van: bovendruk

TAMIS

Operatie waarbij de arts een tumor uit laatste deel van de dikke darm (endeldarm) weghaalt. Dit gebeurt via de anus.

Synoniem van: transanal minimally invasive surgery

Targeted therapy

Een behandeling tegen kanker. De medicijnen remmen de signalen die de cellen nodig hebben om te kunnen groeien. Dan stopt de groei van de tumor.

Synoniem van: doelgerichte therapie

TEM

Operatie van de endeldarm via de anus. Bijvoorbeeld om goedaardige of kleine tumoren weg te halen.

Synoniem van: transanale endoscopische microchirurgie

Terminale ileum

Het laatste stukje van de dunne darm, voordat die overgaat in de dikke darm.

Thoraxfoto

Een röntgenfoto van de longen.

Synoniem van: longfoto

Thoraxscan

CT-scan van de borstkas. Met dit onderzoek zijn organen en weefsels in de borstkas heel precies te zien.

Synoniem van: CT-thorax

TME

Operatie waarbij de arts de endeldarm weghaalt waar de kanker zit. Ook het vetweefsel en de lymfeklieren eromheen worden weggehaald.

Synoniem van: totale mesorectale excisie

Totale mesorectale excisie

Operatie waarbij de arts de endeldarm weghaalt waar de kanker zit. Ook het vetweefsel en de lymfeklieren eromheen worden weggehaald.

Synoniem van: TME

Toxiciteit

Schadelijke of giftige bijwerking van een medicijn of behandeling.

Tracer

Radioactieve vloeistof die kankercellen zichtbaar maakt. Bijvoorbeeld bij een PET-CT-scan.

Transanale endoscopische microchirurgie

Operatie van de endeldarm via de anus. Bijvoorbeeld om goedaardige of kleine tumoren weg te halen.

Synoniem van: TEM

Transanal minimally invasive surgery

Operatie waarbij de arts een tumor uit laatste deel van de dikke darm (endeldarm) weghaalt. Dit gebeurt via de anus.

Synoniem van: TAMIS

TRG

Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.

Synoniem van: regressiegraad, tumor regression grade

Trombo-embolische complicaties

Een bloedprop blokkeert een bloedvat. Daardoor ontstaan problemen.

Trombocytopenie

Te weinig bloedplaatjes. Dan ontstaan er soms spontane bloedingen of blauwe plekken.

Synoniem van: trombopenie

Trombopenie

Te weinig bloedplaatjes. Dan ontstaan er soms spontane bloedingen of blauwe plekken.

Synoniem van: trombocytopenie

Trombose

Er zit een bloedprop in een bloedvat. Dan kan het bloed niet meer doorstromen.

Synoniem van: vaatafsluiting

Tromboseprofylaxe

Medicijn om te voorkomen dat er bloedstolsels ontstaan. Een bloedstolsel kan een bloedvat verstoppen. Dan heeft iemand trombose.

Tubulair adenoom

Een poliep op een steeltje in de darm. De poliep kan kwaadaardig (kanker) worden.

Tumorgraad

Kankercellen en gezonde cellen kunnen op elkaar lijken, of juist niet. Als de kankercellen helemaal niet meer op gezonde cellen lijken, is de differentiatiegraad hoog. Dan groeit de tumor sneller en is er meer kans op uitzaaiingen.

Synoniem van: differentiatiegraad, gradering, histologische differentiatiegraad

Tumor regression grade

Bij regressie wordt de ziekte minder. Als veel van de kankercellen doodgaan door de behandeling, is de regressiegraad hoog.

Synoniem van: regressiegraad, TRG

Tumorvrije marge

De afstand tussen de tumor en de rand van het verwijderde weefsel. Resectiemarge zegt iets over hoe goed de arts de tumor heeft kunnen verwijderen. De arts wil altijd een grote resectiemarge.

Synoniem van: chirurgische marge, resectiemarge

Tweede mening

Een tweede mening over de diagnose of behandeling. Het is de mening of het advies van een andere arts, in een ander ziekenhuis.

Synoniem van: second opinion

Uitdroging

Te weinig vocht in het lichaam.

Synoniem van: dehydratie

Uitzaaiingen op afstand

Een uitzaaiing van de tumor. De uitzaaiing zit niet in de buurt van de tumor maar op een andere plek in het lichaam.

Synoniem van: afstandsmetastasen

Unifocaal

Iets zit op 1 plek. Bijvoorbeeld: de kanker zit op 1 plek.

Vaatafsluiting

Er zit een bloedprop in een bloedvat. Dan kan het bloed niet meer doorstromen.

Synoniem van: trombose

Valvula ileocaecalis

Plek waar de dunne darm overgaat in de dikke darm.

Synoniem van: ileocaecale klep, klep van Bauhin, osteum ileale

Vascularisatie

Als er bloedvaten ontstaan op een plek in het lichaam. Zo krijgt die plek bloed. Bijvoorbeeld een tumor.

Synoniem van: doorbloeding

Verdacht

Iets ziet er anders uit dan normaal. De arts kan denken dat het kanker is, maar het kan ook iets anders zijn.

Vergrote lymfeklier

De lymfeklieren zijn opgezet en groter dan normaal.

Synoniem van: lymfadenopathie

Verhoogde bloedingsneiging

Spontane bloedingen omdat er te weinig bloedplaatjes zijn.

Synoniem van: hemorragische diathese

Verhoogde spierspanning

De spanning in de spieren is (te) hoog.

Synoniem van: hypertonie

Verstopping

Verstopping van de darmen die lang duurt. De ontlasting is vaak hard en poepen is moeilijk.

Synoniem van: constipatie, obstipatie

Vervroegde overgang

Als een vrouw voor haar 40e in de overgang komt.

Synoniem van: premature menopauze

Villeus adenoom

Een vlakke poliep in de darm. De poliep kan kwaadaardig (kanker) worden.

Vocht achter de longen

Vocht in de ruimte tussen de beide longvliezen. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het longvlies, maar ook door bijvoorbeeld een ontsteking.

Synoniem van: pleuravocht

Vochtretentie

Het lichaam houdt te veel vocht vast.

Voorgeschiedenis

De geschiedenis van de patiënt. Vooral welke ziektes iemand heeft gehad.

Synoniem van: anamnese, ziektegeschiedenis

Waterbuik

Vocht in de buik, tussen de darmen in. Normaal zit hier geen vocht. Het kan ontstaan door kanker op het buikvlies.

Synoniem van: ascites, buikvocht

Weefselonderzoek

Onderzoek van weefsel onder de microscoop.

Synoniem van: histologie, histologisch onderzoek

WES

Methode voor onderzoek naar erfelijkheid.

Synoniem van: exoomsequencing, whole exome sequencing

Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst

Een wet waarin alle rechten en plichten van de patiënt staan.

Synoniem van: WGBO

WGBO

Een wet waarin alle rechten en plichten van de patiënt staan.

Synoniem van: Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst

Whole exome sequencing

Methode voor onderzoek naar erfelijkheid.

Synoniem van: exoomsequencing, WES

WHO performance status

Getal dat iets zegt over de conditie en hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen. De score loopt van 0 tot 4. Bij 0 is de conditie goed, bij 4 slecht.

Synoniem van: WHO PS

WHO PS

Getal dat iets zegt over de conditie en hoe goed iemand voor zichzelf kan zorgen. De score loopt van 0 tot 4. Bij 0 is de conditie goed, bij 4 slecht.

Synoniem van: WHO performance status

Wondvochtophoping

Zwelling met veel vocht na een operatie. Soms is het nodig om het vocht weg te halen met een punctie.

Synoniem van: seroom

YcTNM

Een score die iets zegt over het stadium van de kanker ná een voorbehandeling (vaak chemotherapie), maar vóór de operatie.

Zenuwschade

Schade aan de zenuwen in de handen of voeten. Het gevoel aan de uiteinden van de zenuwen verandert. Zo ontstaan pijn, doofheid en/of tintelingen.

Synoniem van: neuropathie

Ziektegeschiedenis

De patiënt vertelt de arts over de geschiedenis van de ziekte. De arts stelt vragen om meer te weten te komen over de klachten.

Synoniem van: anamnese, voorgeschiedenis

Ziekte van Crohn

Ontsteking van de darm. Meestal het laatste deel van de dunne darm of de dikke darm. De ziekte is chronisch. Vaak zijn er periodes met klachten en periodes zonder klachten.

Synoniem van: morbus Crohn

Ziektevrije overleving

Schatting van het aantal jaren dat een patiënt zal leven zonder dat de ziekte terugkomt.

Zorgpad

De beschrijving van welke zorg iemand krijgt, en van wie. Voor elke ziekte is het zorgpad anders.

Synoniem van: klinische pad

Zwakte

Een zwak gevoel in het hele lichaam. Meestal komt dit door een ernstige ziekte.

Synoniem van: asthenie, krachtsvermindering

Voor zorgprofessionals

Kanker.nl ontwikkelt de woordenboeken volgens een zorgvuldig proces en deelt ze graag met andere organisaties. Lees meer over onze werkwijze, samenwerkingen en mogelijke integratie op de pagina voor zorgprofessionals.

Colofon

Met medewerking van:

logo-stichting-darmkanker

Stichting Darmkanker NL

Patiëntenorganisatie

Website

illustratie-arts-man

Dr. Stijn Ketelaers

Chirurg in opleiding, Maastricht UMC+

illustratie-arts-man

Dr. Ricardo Orsini

Oncologisch chirurg, Maastricht UMC+

Foto Jeanine Roodhart

Dr. Jeanine Roodhart

Internist-oncoloog, UMC Utrecht

foto christel gielen

Christel Gielen

Verpleegkundig specialist, Maastricht UMC+

illustratie deskundige vrouw

Dr. Miriam Wumkes

Internist-oncoloog, Jeroen Bosch Ziekenhuis

foto arts vrouw

Drs. Gati Mulder

Radiotherapeut-oncoloog, Instituut Verbeeten

Foto Hans de Wilt

Prof. dr. Hans de Wilt

Chirurg-oncoloog, Radboudumc

Linkedin

logo DCCG

DCCG

Dutch Colorectal Cancer Group

Website

Gemaakt door de redactie van kanker.nl

Laatste update: september 2021