Mammografie bij borstkanker

Een mammografie is een röntgenfoto van je borsten. Bij het bevolkingsonderzoek borstkanker krijg je een mammografie. En als je huisarts je doorstuurt voor onderzoek naar het ziekenhuis.

Op een mammografie ziet de arts het vetweefsel, klierweefsel en bindweefsel van je borst. En of er een afwijking in je borst zit. 

Lees op deze pagina over:

• Hoe gaat een mammografie?
• Doet een mammografie pijn?
• Mammografie met contrastvloeistof
• Kalkspatjes op de mammografie
• Uitslag van de mammografie
• Wanneer is meer onderzoek nodig?
• 3D-mammografie (tomosynthese)

En over:

• Wat als je geen mammografie wilt of kunt krijgen?
• Dicht borstklierweefsel en mammografie

Hoe gaat een mammografie?

Tijdens een mammografie ga je met ontbloot bovenlichaam tegen het röntgenapparaat staan. De laborant legt je borst tussen 2 platen. Deze 2 platen drukken je borst vast en plat. Zo spreidt het borstweefsel zich en worden mogelijke afwijkingen in je borst zo goed mogelijk zichtbaar.

Van elke borst krijg je 2 foto’s: 1 van boven naar beneden en 1 in de schuine richting. Soms zijn extra foto’s nodig om alles goed in beeld te kunnen brengen. 

Het onderzoek duurt in totaal ongeveer 20 minuten. Het plat drukken van je borsten duurt een paar seconden per foto. Het is niet schadelijk voor je borst, voor een borstprothese of een pacemaker. 

De hoeveelheid straling van de mammografie is niet gevaarlijk.

Doet een mammografie pijn?

Het platdrukken van je borst tussen de 2 platen kan pijn doen. Sommige vrouwen vinden het echt pijnlijk. De meeste vrouwen ervaren weinig pijn of geen pijn.

Heb je last van pijnlijke borsten, dan kun je voor het onderzoek 2 paracetamol innemen.

Heb je pijn tijdens het onderzoek? Vertel dit dan aan bij de laborant. Die probeert het onderzoek dan comfortabeler voor je te maken.

Tip: probeer je tijdens het onderzoek zo goed mogelijk te ontspannen. Het kan helpen om via je buik te ademen.

Op de website van Borstkankervereniging Nederland vind je een video over de mammografie.

Vocht uit de tepel

Soms komt er tijdens het aandrukken wat vocht uit je tepel. Helder of wit vocht is normaal. Dit kan geen kwaad. 

Krijg je de mammografie in het ziekenhuis en komt er rood-bruin vocht uit je tepel? Dan vangt de laborant dit op voor verder onderzoek. 

Bij groen-bruinig vocht uit je tepel is verder onderzoek niet nodig. Dat is normaal cystevocht. 

Mammografie met contrastvloeistof

Soms krijg je een mammografie met contrastvloeistof.  Bijvoorbeeld als de borstfoto’s niet duidelijk genoeg zijn omdat je dicht borstklierweefsel hebt. 

Contrastvloeistof is goed zichtbaar op een mammografie. Zo is een tumor soms beter te zien.

Kalkspatjes op de mammografie

Op een mammografie zijn soms witte vlekjes te zien. Dat zijn kalkspatjes. Ze kunnen wijzen op een goedaardige afwijking in de borst, maar ook op borstkanker. 

Zijn er kalkspatjes op de borstfoto te zien? Dan bekijkt de radioloog hoeveel kalkspatjes er zijn, hoe groot ze zijn, welke vorm ze hebben en wat voor patroon ze hebben. Dit zegt iets over of een afwijking goedaardig of kwaadaardig is. Soms krijg je dan een biopsie voor verder onderzoek.

Kalkspatjes in de borst verdwijnen niet vanzelf. Maar als ze goedaardig zijn, kunnen ze niet kwaadaardig worden. Je hebt dan geen behandeling nodig.

Uitslag van de mammografie (BI-RADS score)

De radioloog in het ziekenhuis beoordeelt de röntgenfoto’s. Soms krijg je de uitslag meteen na je onderzoek. Soms later: op dezelfde dag of na een week. De arts belt je dan. De uitslag van de mammografie wordt aangegeven met de BI-RADS score.

Er zijn 7 mogelijke uitslagen van BI-RADS, van 0 tot 6. Hoe hoger het getal, hoe groter het risico dat het borstkanker is. Van je arts hoor je of er nog verder onderzoek nodig is.

BI-RADS 0
De mammografie of een ander beeld-onderzoek geeft niet genoeg informatie voor een definitieve uitslag. Daar is meer onderzoek voor nodig. De meeste vrouwen die BI-RADS 0 krijgen, blijken uiteindelijk geen borstkanker te hebben.

In het ziekenhuis gebruiken ze BI-RADS 0 meestal niet. Bij het bevolkingsonderzoek wel.

BI-RADS 1
De borst ziet er op de foto normaal uit. Er is geen afwijking gevonden.

BI-RADS 2
Er is een goedaardige afwijking gevonden in de borst. Er is geen verder onderzoek nodig.

BI-RADS 3
Er is een afwijking gevonden die heel waarschijnlijk goedaardig is. De arts doet misschien nog een punctie. Of je krijgt na 6 maanden een controle met weer een mammografie, scan of echo.

BI-RADS 4
De afwijking kan misschien kanker zijn. Voor een definitieve uitslag is een biopsie nodig.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen:

• 4a: kans op kwaadaardigheid is 2-10%
• 4b: kans op kwaadaardigheid is 11-50%
• 4c: kans op kwaadaardigheid is 51-94%

Ongeveer 4 op de 10 vrouwen met BI-RADS 4 heeft een kwaadaardige tumor. 

BI-RADS 5
De gevonden afwijking is zeer waarschijnlijk kwaadaardig (kanker). Voor een definitieve uitslag is een biopsie nodig.

BI-RADS 6
BI-RADS 6 betekent borstkanker. Lees verder over de diagnose borstkanker.

Wanneer is meer onderzoek nodig?

Bij een BI-RADS score van 0, 3, 4 en 5 is verder onderzoek nodig. Daarmee wordt duidelijk of het om een goedaardige afwijking in de borst gaat, of om borstkanker.

3D-mammografie (tomosynthese)

Verder onderzoek na de mammografie kan met een 3-D mammografie. Dit is een röntgenfoto van je borst in 3D. Een andere naam is tomosynthese.

Het apparaat maakt foto’s van je borst vanuit verschillende hoeken. De foto’s vormen samen een 3D-beeld van het borstweefsel. Hiermee kan de radioloog afwijkingen in de borst soms beter beoordelen dan met een gewone mammografie alleen.

De tomosynthese gaat voor jou op dezelfde manier als de mammografie. 

De laborant spuit de contrastvloeistof in je arm, in een bloedvat.  Daarna maakt de laborant de borstfoto’s. Dit gaat op dezelfde manier als een ‘gewone’ mammografie.

Van contrastvloeistof kun je een warm en weeïg gevoel krijgen, alsof je moet plassen. Sommige mensen worden een beetje misselijk tijdens het inspuiten. Dit gaat vanzelf weer over. 

Er is een kleine kans dat je niet goed tegen contrastvloeistof kunt. Dan  kun je klachten krijgen. Bijvoorbeeld jeuk, huiduitslag, een gezwollen gezicht en kortademigheid. 

Denk je dat je ooit zo’n overgevoeligheidsreactie hebt gehad? Zeg dit dan voor het onderzoek tegen de arts.

Wat als je geen mammografie wilt of kunt krijgen? 

Er is geen goed alternatief voor een mammografie. Een echo van beide borsten is geen goed alternatief. Een echo is vooral bedoeld om een klein deel van de borst te onderzoeken. Bij een echo van de hele borst is de kans groot dat er stukken ‘gemist’ worden. 

Dicht borstklierweefsel en mammografie

Bij vrouwen met dicht borstklierweefsel zijn afwijkingen in de borst met een mammografie minder goed te zien. Het komt dan soms voor dat borstkanker de eerste keer niet gezien of herkend wordt.