Gevoelens en emoties

Kanker doet veel met je. Lichamelijk en geestelijk. Het is normaal dat je goede en slechte dagen hebt. Of dat je emoties per dag wisselen. Je kunt ook gevoelens hebben die je misschien niet begrijpt of niet had verwacht.

Lees op deze pagina over:

• Gevoelens rond de diagnose en behandeling
• Tips voor omgaan met emoties (van lotgenoten)
• Zwarte gat na kanker

Gevoelens rond de diagnose en behandeling

Het is heel normaal om verschillende emoties te ervaren als je kanker hebt. In elke fase kun je je anders voelen. Lees meer over deze gevoelens:

• ongeloof, ontzetting
• angst
• onzekerheid
• verdriet
• frustratie of woede
• schuld
• schaamte
• jaloezie
• eenzaamheid

Het kan ook zijn dat je verdoofd bent en weinig voelt.

Ongeloof, ontzetting

Horen dat je kanker hebt, is voor bijna iedereen een grote schok. De wereld staat (even) op zijn kop.

Zo’n diagnose kan heel onwerkelijk voelen. Heeft dit echt met jou te maken? Ben je nu echt ziek? Het kan ook zijn dat je het (nog) niet kunt geloven. Kanker is toch iets voor oudere mensen? Of sowieso voor anderen? Waarom heb jij dit nu?

Huilen of erg moe zijn komt ook vaak voor na de diagnose. Dit kan komen door alle emoties die je ervaart. Want het is nogal wat! Huilen en moe zijn is een normale reactie op een abnormale situatie.

Tip: door je emoties kun je je vaak minder goed concentreren en informatie opnemen. Neem daarom iemand mee naar afspraken in het ziekenhuis. En neem het gesprek met je arts of verpleegkundig specialist ook op met je mobiel. Je vragen vooraf opschrijven helpt ook.

Angst

Bang zijn is heel normaal als je kanker hebt. Bijvoorbeeld voor onderzoeken, behandelingen en bijwerkingen, dat de kanker terugkomt na je behandeling, en bang zijn voor de dood.

Ook kun je bang zijn voor de toekomst. Bijvoorbeeld voor de impact van kanker op je relatie, je kinderwens, je gezin, je werk en hobby’s. Misschien lig je daar soms zelfs wakker van.

Angst hoort erbij, maar je kunt er wel mee leren omgaan. Lees tips voor omgaan met angst bij kanker.

Onzekerheid

Niet weten wat er gaat gebeuren is een van de moeilijkste dingen aan kanker. En dat je veel minder controle over je leven hebt.

Het kan helpen om je te concentreren op de dingen waar je wel controle over hebt. Zoals:

• Bewust keuzes maken over je behandeling: wat wil je wel en wat wil je niet. 
• Goed voor jezelf zorgen en zo fit mogelijk blijven. Lees tips over goed voor jezelf zorgen.

Verdriet

Er zijn veel redenen om je verdrietig te voelen als je kanker hebt (gehad). Misschien ben je verdrietig over veranderingen aan je lichaam of uiterlijk. Of over het verlies van je gezondheid en mogelijkheden. Ook veranderingen in je vriendschappen en relaties kunnen je verdrietig maken.

Voel je je bijna altijd down en verdrietig? Heb je nergens zin meer in? Vraag dan om hulp.

Frustratie of woede

Kanker krijgen is niet eerlijk. Het is heel normaal dat je je daardoor boos voelt. Of ontzettend baalt van je situatie.

Krop dit soort gevoelens niet op, maar probeer er een uitlaatklep voor te vinden. Ga bewegen of sporten als dat lukt. Boksen kan bijvoorbeeld heel lekker zijn. Of met verf op een doek losgaan. Even flink schreeuwen (in een kussen) of huilen kan ook helpen.

Schuld

Misschien voel je je schuldig dat je kanker hebt. Bijvoorbeeld omdat je niet altijd gezond genoeg hebt geleefd. Of omdat je niet op tijd met klachten naar de dokter bent gegaan. Maar kanker krijgen overkomt je, daar heb je geen schuld aan.

Misschien helpt het je om te weten dat meer mensen last hebben van schuldgevoelens. Erkennen dat je dit gevoel ook hebt (hoe onterecht ook), kan de eerste stap zijn om het los te laten.

Schaamte

Je kunt je schamen voor je veranderde lichaam. Of als je de dingen niet meer kunt doen, die je vroeger wel deed.

Het kan ook zijn dat je je ongemakkelijk voelt. Bijvoorbeeld omdat je het gevoel hebt dat mensen naar je staren. Of omdat je niet goed weet hoe je vragen over kanker moet beantwoorden.

Bedenk wat je kan helpen als je gevoelens van schaamte of onzekerheid hebt. Zeg bijvoorbeeld tegen jezelf: “Ik ben niet mijn diagnose, ik heb een diagnose”.

Jaloezie

Het kan moeilijk zijn om je broers en zussen, partner en vrienden een ‘normaal’ leven te zien leiden. Zij doen dingen die je zelf graag zou doen. Als je jaloers bent, kun je dat benoemen. Niemand zal dat gek vinden.

Kun je sommige verhalen nu even minder goed aanhoren? Bijvoorbeeld over een geweldige reis of een zwangerschap? Zeg dat dan. Dan begrijpen familie en vrienden beter waarom je reageert zoals je doet.

Voorkom dat mensen voor jou gaan denken. En je bijvoorbeeld niet uitnodigen voor activiteiten, omdat ze denken dat je te moe bent. Geef aan dat je wel graag een uitnodiging krijgt. En dat je er bent als je je goed genoeg voelt.

Eenzaamheid

Ook al heb je veel lieve mensen om je heen, toch kun je je eenzaam voelen. Er kunnen momenten zijn waarop je het gevoel hebt dat niemand begrijpt wat je doormaakt. Of dat je op een totaal andere planeet zit.

Soms heeft het tijd nodig om weer in verbinding te komen met de mensen om je heen. Of krijg je juist meer contact met mensen die voorheen verder van je afstonden.

Tip: als je je eenzaam voelt, kan het helpen om met leeftijdgenoten te praten die ook kanker hebben (gehad). Zij begrijpen vaak als geen ander hoe je je voelt. Bekijk hoe je lotgenoten vindt.

Verdoofd (weinig voelen)

Het is normaal om pas maanden (of zelfs jaren) na je behandeling emoties te ervaren. Deze komen vaak pas naar boven wanneer je uit de overlevingsstand komt. Sommige mensen ervaren veel emoties, anderen helemaal niet. Er is hierin geen goed of fout.

Tip: neem de tijd om na de (eerste) behandelingen stil te staan bij wat er is gebeurd. Praat erover met familie, vrienden of lotgenoten. Of zoek psychologische hulp bij het verwerken van alles wat je hebt meegemaakt.

Tips voor omgaan met emoties

Dit zijn tips van leeftijdsgenoten met kanker:

• Wees niet verbaasd dat je totaal overdonderd bent door wat je overkomt. Of dat je niet weet wat je ervan vindt of erbij voelt. Praat hierover met de mensen om je heen. Dat helpt bij het verwerken.
• Voel je niet rot als je je depri voelt. Dat is heel normaal. Dat hoort erbij.
• Onthoud dat je niet alleen bent, al voelt dat soms wel zo. 
• Wees niet te streng voor jezelf. Misschien verwacht je omgeving van je dat je altijd positief bent. Of vinden ze je heel sterk. Onthoud dat je niet altijd sterk en positief kan en hoeft te zijn.
• Het kan even duren voordat je weer gewoon onbezorgd blij kunt of durft te zijn. Zoek het geluk in kleine dingen, als dat lukt.
• Geef ruimte aan gevoelens van angst. Zoek hulp als het je niet lukt om angst een plek te geven in je leven.
• Zoek steun bij lotgenoten. Zij weten vaak als geen ander hoe jij je voelt.

Lees meer tips voor omgaan met gevoelens en emoties.

Zwarte gat na kanker

Na de behandeling kun je in een ‘zwart gat’ terecht komen. De begeleiding en steun vanuit het ziekenhuis valt weg. Je omgeving verwacht dat je weer beter bent. En zelf wil je ook het liefst dat alles weer wordt zoals het was. Het lijkt misschien makkelijk om de draad weer op te pakken. Maar het is vaak best moeilijk.

Dingen kunnen veranderd zijn, bijvoorbeeld: je energieniveau, werk, hobby’s, relaties, intimiteit en seksualiteit. Ook je toekomst kan er anders uitzien. Het vertrouwen in je lichaam is misschien minder geworden. En vaak is er ook de angst dat de kanker terugkomt. 

Ook als mens kun je veranderd zijn. Je vindt misschien andere dingen belangrijk dan voor je ziekte. Of je wilt het roer omgooien.

Tips: 

• Sta stil bij je gevoelens. Laat ze toe.
• Gun jezelf de tijd om te verwerken wat je hebt meegemaakt.
• Vergelijk je ‘oude zelf' niet met je ‘nieuwe zelf’. Focus op wie je nu bent, en wat je nu belangrijk vindt.
• Sta open voor nieuwe dingen.
• Bedenk dat er ook positieve veranderingen kunnen zijn: misschien weet je nu beter wat je wel en niet belangrijk vindt in je leven. En wil je je ervaring inzetten om iets voor anderen te kunnen betekenen.
• Zoek contact met lotgenoten. Daar vind je steun en herkenning.

Lees het blog van Serap over het zwarte gat na kanker. Of het blog van Dramarieke: Rommel in mijn hoofd.